Tužna svakodnevnica bh. klupskog sporta nije mimoišla ni rukomet, najtrofejniji ekipni sport u našoj zemlji. Željezničar, jedan od najvećih bh. klubova, više nije na rukometnoj karti BiH i Evrope, uprkos brojnim pokušajima bivših asova da ožive jedan od sportskih simbola Sarajeva.
Ostalo je samo podsjećanje da slavnu prošlost, kao što je današnja 40. godišnjica od nastupa u finalu novopokrenutog Kupa IHF-a, što je najveći međunarodni uspjeh sarajevskog kluba. Sve je počelo odlukom Međunarodne rukometne federacije da u sezoni 1981-82 pokrene novo evropsko takmičenje – pored Kupa prvaka i Kupa pobjednika kupova.
To je bio Kup IHF-a, rukometni pandan fudbalskom Kupu UEFA, odnosno takmičenje u kojem će nastupati vicešampioni nacionalnih prvenstava. Prvi jugoslovenski predstavnik u novom takmičenju postao je sarajevski Željezničar koji je sezonu ranije (1980-81) osvojio drugo mjesto u domaćem prvenstvu, odmah iza banjalučkog Borca. Bio je to labuđi pjev najslavnijih bh. rukometnih klubova u bivšoj zajedničkoj državi – Borac je osvojio sedmu i posljednju titulu prvaka Jugoslavije, a Željo šestu i posljednju titulu vicešampiona.
Željina epopeja u Kupu IHF-a u sezoni 1981-82 počela je u osmini finala. Ekipa koju su s klupe predvodili Mišo Bašić i Branko Raca za prvog protivnika dobila je holanski HV Hermes. Plavi su prošli dalje s dvije pobjede: 22:19 u Skenderiji, odnosno 24:17 u Den Haagu. Naredni rival bio je norveški Fredensborg u četvrtfinalu. Zbog zauzetosti Skenderije, prva utakmica protiv Norvežana odigrana je u prepunoj dvorani u Vogošći, a Željezničar je slavio 26:16. Revanš u Oslu bio je formalnost: Plavi bilježe još jedan ubjedljiv trijumf 25:16.
Žrijeb je odlučio da Željo u polufinalu igra protiv praške Slavije, a scenario je bio već viđen. Opet prva utakmica u Sarajevu, opet ubjedljiv trijumf (28:19), opet pobjeda i u revanšu u gostima – 24:17 u Čehoslovačkoj. Tako se Željezničar sa 100-postotnim učinkom – 6 pobjeda u 6 utakmica – plasirao u finale prvog Kupa IHF-a. Protivnik u finalu bio je jedan od naslavnijih evropskih klubova – njemački Gummersbach, kojeg je s klupe predvodio slavni Rumun Petre Ivănescu.
“Gummersbach je bio jači nego ikad, a mi u laganom padu zbog odlaska pola šampionske ekipe, nakon što smo čitavu deceniju bili u vrhu jugoslovenskog rukometa. Realno, bili smo autsajderi i uprava kluba prihvatila je ponudu Nijemaca da se igra samo jedna utakmica finala u Dortmundu. Treba biti realan: Čak i u dvije utakmice finala teško bismo mogli parirati Gummersbachu, koji je te sezone osvojio trostruku krunu i imao najbolju sezonu u klupskoj historiji”, prisjetio se Adnan Dizdar, proslavljeni golman i kapiten RK Željezničar, dodavši da su Plavi pristankom na jednu utakmicu finala odlično prošli jer su pokrili budžet za narednu sezonu.
Tako je 2. maja 1982. godine u Westfalenhallen u Dortmundu odigrano prvo finale Kupa IHF-a između VfL Gummersbacha i Željezničara. Akteri historijskog finala u plavim Željinim dresovima bili su Adnan Dizdar i Zoran Jovanović (golmani), Adem Vukas i Ramiz Duraković (lijeva krila), Jefto Perišić i Mišo Todorović (lijevi bekovi), Zdravko Perleta (srednji bek), Ejub Kukavica (pivotmen), Milomir Muci Mijatović i Mustafa Džonlagić (desni bekovi), Emir Junuzović (bek) i Goran Nerić (desno krilo). U pohodu do finala su nastupali, ali posljednju utakmicu nisu igrali Boriša Majstorović i Zdenko Mihajlović.
Nakon što je ekipa pod vodstvom Seada Hasanefendića 1978. osvajanjem titule ostvarila san brojnih generacija Mlade Bosne i Željezničara, tako je i podmlađeni tim četiri godine kasnije u Dortmundu pisao historiju Želje. Kuriozitet: Bilo je to drugo evropsko finale Gummersbacha protiv Želje u Dortmundu! Naime, četiri godine ranije (1978) na istom mjestu su Plavo-bijeli sa zapada Njemačke igrali finale Kupa kupova protiv niškog Železničara i pobijedili 15:13. Na finale Gummersbacha protiv sarajevskog Želje, kao podrška bivšim klupskim drugovima, u Dortmund je stigao i Rusmir Cane Delahmetović, legendarni član šampionske ekipe Željezničara, koji je u proljeće 1982. odrađivao posljednju sezonu ugovora u slavnom Kielu.
Ipak, kvalitet i prednost domaćeg terena bili su na strani tada četverostrukog evropskog prvaka Gummersbacha, koga su predvodili čuveni njemački rukometaši Erhard Wunderlich i kasniji dugogodišnji selektor Heiner Brand. Na isteku 60. minuta na semaforu je stajalo Gummersbach – Željezničar 23:14 (9:4). Njemački tim postao je prvi osvajač Kupa IHF-a, koji će 1993. prerasti u Kup EHF-a, od prošle godine u EHF Evropsku ligu.
Plasmanom u finale Željezničar je ostvario jedan od najvećih uspjeha bh. sporta. Devet godina kasnije trofej Kupa IHF-a ipak će stići u našu zemlju zahvaljujući rukometašima banjalučkog Borca koji su u finalu pobijedili CSKA (20:15 u Banjoj Luci, 23:24 u Moskvi). Nekad bilo, sad se spominjalo…
