Pelé je izuzetno cijenio Jugoslaviju i stoga nije bilo iznenađenje da je selekciju Plavih odabrao za reprezentativni oproštaj, 18. jula 1971.
Piše: J. Mržljak
Prije 19 mjeseci preminuo je Edson Arantes do Nascimento, poznatiji po svome nadimku Pelé, koji se, zajedno s Diegom Maradonom, smatra najboljim igračem u historiji fudbala. Trostruki svjetski prvak, vlasnik brojnih fudbalskih rekorda, Pele je bio igrač koji je pomjerio granice fudbala – na terenu i van njega. Na današnji dan prije 53 godine se “O Rei” (Kralj) na utakmici protiv Jugoslavije oprostio od reprezentacije Brazila!
Pelé je izuzetno cijenio Jugoslaviju i stoga nije bilo iznenađenje da je selekciju Plavih odabrao za reprezentativni oproštaj. U septembru 1969. godine je njegov Santos bio na turneji po Jugoslaviji, među četiri prijateljske utakmice bilo je i gostovanje Željezničaru na Koševu, u meču koji je završen remijem (1:1). Prvog dana jula 1971. je Josip Broz Tito potpisao ukaz koji se Peléu dodjeljuje “Orden jugoslovenske zastave” za doprinos jačanju odnosa između Jugoslavije i Brazila.
Bila je to sjajna uvertira u prijateljsku utakmicu zakazanu na Maracani u Rio de Janeiru 18. jula 1971. Iako je Prvenstvo Jugoslavije u sezoni 1970-71, u kojoj je Hajduk osvojio titulu ispred Željezničara, okončano još 27. juna, reprezentativci su se ozbiljno pripremali za oproštajnu utakmicu “Kralja fudbala”. Tako je u četvrtak 15. jula na Stadionu JNA u Beogradu odigrana revijalna utakmica između reprezentacije Jugoslavije i Selekcije novinara. Utakmica okončana ubjedljivom pobjedom “Novinara” (0:3) je zakazana u povodu zlatnog jubileja Dragana Džajića – 50 nastupa u reprezentaciji – i poslužila je kao posljednja provjera za meč protiv “Karioka”.
Kasno navečer je iz Beograda ka Rio de Janeiru poletio JAT-ov Boeing 707 u kojem su bili igrači, stručni štab, sportski funkcioneri, novinari i 30-ak navijača koji su imali najviše sreće u nagradnoj igri. Nakon 14 sati leta, s kratkim zaustavljanjem za dopunu goriva u senegalskom Dakru, jugoslovenska ekspedicija je u petak, malo iza 15 sati po našem vremenu, stigla u Rio. Puleni selektora Vujadina Boškova dobili su izuzetni publicitet, a u subotu im se na prijemu u rezidenciji jugoslovenskog ambasadora u Brazilu priključio i Pelé, kojem je tom prilikom uručen Titov orden.
U nedjelju 18. juli 1971. godine su svi putevi vodili na Maracanu. Koliko je gledalaca bilo na stadionu ni do danas nije razjašnjeno – 150 hiljada, 180 hiljada, svih 200.000? Zna se da je prodato 138.575 ulaznica, rekordnu uz zaradu koja je premašila 300.000 dolara. Možda najbolja reprezentacija u fudbalskoj historiji, ekipa koja je 12 mjeseci ranije suvereno osvojila titulu svjetskog prvaka u Meksiku, bila je oslabljena. Meč protiv Jugoslavije su zbog povrede morali propustiti članovi šampionskog tima Carlos Alberto, Jairzinho i Tostão.
Tačno u 19 sati po našem vremenu je belgijski sudija Vital Loraux – odabran po želji Peléa i poznat po dijeljenju pravdu u legendarnoj majstorici Jugoslavije i Španije u Frankfurtu – dao znak za početak utakmice “Karioka” i “Plavih”. U glavnoj ulozi bio je, naravno, “Kralj fudbala”, kojeg je u stopu pratio Miroslav Pavlović, defanzivac Crvene Zvezde. Popularni “Pavika” i Radomir Vukčević, golman Hajduka, bili su glavni krivci zašto se Pelé nije upisao u strijelce. Na suprotnoj strani se zatresla mreža Félixa: u 35. minuti je Džajić, nakon dodavanja Zorana Filipovića pogodio gornji desni ugao (0:1).
Na 30-minutnoj pauzi između dva poluvremena desio se centralni događaj utakmice: uz ovacije stotina hiljada navijača, “Kralj” je rekao zbogom. Plakao je Pelé, ali i Maracana, cijeli Brazil, sve su pratili milioni gledalaca putem malih ekrana… Iako se silno trudio, pokazao majstorstvo, oproštaj nije začinio golom i ostao je na 77 pogodaka u 92 reprezentativna nastupa. Ali i tih posljednjih 45 minuta pokazalo je da se od žutog dresa Pelé oprašta prerano, tri mjeseca uoči 31. rođendana. Srećom, još šest godina će nastaviti klupsku karijeru u Santosu i Cosmosu.
U sjeni oproštaja fudbalske legende odigran je nastavak utakmice, koji je ponovo donio dominaciju domaćina. Do sredine drugog dijela desio se rezultatski preokret. Najprije je u 60. minutu Roberto Rivellino postigao sjajan pogodak (1:1), a potom Gérson iskoristio grešku Vukčevića i doveo Brazilce u vodstvo (2:1). Ipak, Jugoslavija je najljepšim potezom na utakmici stigla do izjednačenja u 70. minutu: rezervista Jurica Jerković je raspalio s 25 metara i skinuo paučinu s gola Félixa (2:2).
Brazil – Jugoslavija 2:2 (0:1)
Rio de Janeiro, 18. juli 1971. Stadion Maracana. Gledalaca 150.000. Vrijeme sparno, teren pogodan. Sudija: Vital Loraux (Belgija).
Strijelci: 0:1 Džajić (35), 1:1 Rivellino (60), 2:1 Gérson (65), 2:2 Jerković (70).
BRAZIL: Félix, Zé Maria (Eurico), Everaldo (Marco Antônio), Clodoaldo, H. Brito, W. Piazza, Zequinha, Gérson, Vaguinho, Pelé (Claudiomiro), Rivellino. Selektor: Mario Zagallo.
JUGOSLAVIJA: Vukčević, Ramljak (Antonijević), Stepanović, M. Pavlović, Paunović, Holcer, I. Petković (Bjeković), Oblak, Z. Filipović (Jerković), Aćimović, Džajić. Selektor: Vujadin Boškov.
