LTT Sports je nedavno objavio niz izvještaja o potencijalu regionalnih fudbalskih takmičenja, s posebnim fokusom na Tursku, Azerbejdžan i Kazahstan. Međutim, posebno interesantan zaključak izvještaja odnosi se i na zemlje Inicijative ”Tri mora”, koja obuhvata centralnu i istočnu Evropu, među kojima bi i Bosna i Hercegovina mogla pronaći svoje mjesto.
Historijski gledano, ova regija igrala je ključnu ulogu u razvoju evropskog nogometa, naročito u prvoj polovini 20. vijeka. Ipak, ekonomske i demografske razlike u odnosu na Zapadnu Evropu dovele su do brojnih izazova u kreiranju domaćih nogometnih struktura koje bi mogle biti konkurentne na evropskoj sceni.
Ova ideja detaljnije je analizirana u poglavlju „The Supranational Competitive Promise of the Three Seas Initiative in Central Europe“, dijelu knjige o geoekonomskom uticaju fudbala čiji su autori Simon Chadwick, Paul Widdop i Michael Goldman. Ključno pitanje koje se nameće jeste kako povezati nogometne resurse, talente i infrastrukturu u regiji kako bi se stvorio održiv i konkurentan model za budućnost. Portal Sport Centar je krajem 2023. godine prenio analizu kompanije LTT Sports o inicijativi Mitropa kup i „Tri mora“ i treba li bosanskohercegovački nogomet biti dio toga?
Bivši direktor Fudbalskog kluba SarajevoDino Selimović, koji trenutno obnaša funkciju savjetnika ministra vanjskih poslova Bosne i Hercegovine, o ovom konceptu je diskutovao sa kolegama iz LTT Sports, te je, između ostalog, potcrtao:
„Regionalna saradnja kroz sport oduvijek je platforma za zbližavanje i zajedništvo. Liga „Tri mora“ zanimljiv je koncept i definitivno ima potencijal da premosti kulturne i historijske razlike, promoviše međusobno razumijevanje i omogući klubovima iz manjih liga, poput bosanskohercegovačke, da postanu konkurentniji na evropskoj sceni.“
Argumenti za nogometnu ligu „Tri mora“
Trenutni evropski nogometni model favorizuje bogatije države koje zahvaljujući finansijskoj moći i velikim prihodima od televizijskih prava, imaju jake domaće lige. Nasuprot tome, zemlje s manjim ekonomijama često se suočavaju s poteškoćama u kreiranju konkurentnih takmičenja, što rezultira polarizacijom i dominacijom manjeg broja elitnih klubova.
Zemlje u okviru Inicijative ”Tri mora” nemaju ekonomsku moć koja bi mogla parirati ligama velikih pet (Engleska, Španija, Italija, Njemačka, Francuska). Problem dodatno usložnjava tzv. fenomen „multiplikatora prihoda od emitovanja“, koji ograničava prilike mnogim klubovima iz regije da kontinuirano sudjeluju u UEFA takmičenjima. Jedno od rješenja o kojem se sve više diskutuje je kolektivni pristup formiranja regionalnih međunarodnih liga, koje bi udružile resurse i medijska prava na emitovanje, pružajući klubovima priliku za ekonomski rast i jačanje sopstvene konkurentnosti.
Selimović je u razgovoru za Pitchside monitor kojeg izdaje LTT Sports ukazao na brojne izazove međunarodnog fudbalskog klupskog takmičenja, uključujući izazove vezane za različite političke dinamike i osiguravanje pravednog sistema upravljanja. Ipak, istakao je ABA ligu (Jadransku košarkašku ligu) kao uspješan primjer regionalne saradnje u sportu.
Selimović je povukao paralelu s Centralnoevropskim sporazumom o slobodnoj trgovini (CEFTA), koji je uspješno unaprijedio ekonomsku saradnju među svojim članicama.
„Model ‘Tri mora’ mogao bi postati novi simbol regionalnog jedinstva, te inspirisati saradnju u drugim sektorima, obrazovanju, turizmu, razvoju infrastrukture. Sport oduvijek ima moć premošćavanja podjela. Cijeli koncept Olimpijskih igara, kojima je i Sarajevo bilo domaćin 1984. godine, zasnovane su na tom principu. Umjesto sukoba, zemlje se takmiče u sportu“, te istakao: „Ekonomska korist mogla bi biti zaista velika, uključujući povećanje turističkih posjeta, prodaje ulaznica i atraktivnije sponzorske ugovore za klubove, koji bi bili akteri na međunarodnoj sceni. Organizacija međunarodnih utakmica donosi direktne prihode, a istovremeno pruža priliku mladim talentima da se pokažu. Za Bosnu i Hercegovinu, ovakvo takmičenje moglo bi pozitivno uticati na rast u svim industrijama povezanim s fudbalom.”
Tradicija i talenti regije
Regija „Tri mora“ ima bogatu sportsku tradiciju. Pogled na najpoznatije i trenutno najjače klubove u Centralnoj Evropi daje uvid u snagu ovog potencijalnog projekta:
| Država | Historijski najpoznatiji klub | Trenutno najjači klub (UEFA rang) |
| Austrija | Rapid Beč | RB Salzburg |
| Hrvatska | Dinamo Zagreb | Dinamo Zagreb |
| Češka | Sparta Prag | Slavia Prag |
| Mađarska | Ferencváros | Ferencváros |
| Poljska | Legia Varšava | Legia Varšava |
| Rumunija | Steaua Bukurešt | CFR Cluj |
| Ukrajina | Dinamo Kijev | Šahtar Donjeck |
Takvo takmičenje moglo bi okupiti vodeće klubove poput Dinama Zagreb, Legije Varšava i Ferencvárosa, iskoristiti historijske i kulturne veze regije i promovisati pravedniju raspodjelu prihoda, čime bi se osigurala korist i za manje lige. Klubovi poput Viktorije Plzen, PAOK-a i Sheriffa Tiraspol također doprinose ukupnom kvalitetu i takmičarskoj raznovrsnosti regije.
Liga „Tri mora“ nije samo sportski projekt – ona je vizija budućnosti cijele regije. Uz snažnu podršku nacionalnih saveza i međunarodnih organizacija, ovakvo takmičenje moglo bi donijeti ekonomske, kulturne i društvene benefite za sve uključene zemlje.
Kako Selimović zaključuje u razgovoru za LTT Sports-ov Pitchside Monitor:
„Moć fudbala je oduvijek bila ogromna. Iskoristimo je za dobrobit naše zajedničke budućnosti“, zaključio je Selimović.
