Sjećanje na čudo u Lisabonu, noć u kojoj je jedini bh. fudbaler podigao trofej “originalnog” Kupa UEFA (1971-2009)
Piše: J. Mržljak
Kup UEFA, godinama poznat kao “najmasovnije evropsko fudbalsko takmičenje”, ispisao je nebrojene drame, pobjede, poraze, sportske tragedije. Dovoljno se sjetiti polufinala Kupa UEFA 1985. godine i legendarne utakmice Željezničar – Videoton koja već decenijama izaziva bolna sjećanja navijača kluba s Grbavice. Tokom 38 godina “originalnog” Kupa UEFA (1971-2009) samo jedan fudbaler iz BiH je podigao trofej ovog takmičenja i to na današnji dan prije 20 godina…
Priča je počela u ljeto 2001. godine, kada je moskovski CSKA u svoje redove doveo Elvira Rahimića, dotadašnjeg člana ruskog kluba Anži iz Mahačkale u Dagestanu. Rahimić u to doba čak nije bio A-reprezentativac BiH nego su njegovu međunarodnu statistiku činili nastupi za mladu selekciju Zmajeva krajem prošlog milenija. Fudbaler rođen u Živinicama ubrzo je postao standardni prvotimac, dobio nadimak “General”, s “Armejacima” 2003. osvojio titulu – prvu za CSKA još od raspada SSSR-a.
Uprkos ovom uspjehu, trener Valerij Gazajev je dobio otkaz jer je moskovski klub senzacionalno ispao od skopskog Vardara u kvalifikacijama za Ligu prvaka. Gazajeva je zamijenio slavni Portugalac Artur Jorge, tvorac nezaboravne ekipe Porta koja je 1987. godine osvojila Kup šampiona. Uz pomoć glavnog sponzora, naftnog giganta Sibnefta, Jorge dovodi nekoliko ozbiljnih pojačanja kao što su Sergej Ignaševič, Jevgenij Aldonin, Brazilac Daniel Carvalho, Vladimir Gabulov, Jurij Žirkov, Nigerijac Chidi Odiah…
Slabi rezultati doveli su do smjene Jorgea nakon samo sedam mjeseci, a na klupu CSKA u julu 2004. se vraća Valerij Gazajev. Simpatični “brkica” stiže kasno da odbrani naslov prvaka Rusije 2004. godine, no u pravom trenutku za historijsku evropsku misiju u sezoni 2004-2005. U ljeto 2004. Gazajev dovodi brazilskog napadača Vágnera Lovea i srbijanskog vezistu Miloša Krasića. Ako se svim ovim pojačanjima dodaju “starosjedioci”, fudbaleri iz prvog mandata Gazajeva – Elvir Rahimić, Igor Akinfejev, Ivica Olić, braća Berezucki – bilo je jasno da je CSKA formirao nikad jaču ekipu.
Evropska misija CSKA počela je utakmicama 2. kola kvalifikacija za Ligu prvaka protiv azerbejdžanskog šampiona Neftčija iz Bakua, koji je prethodno eliminirao bh. predstavnika – ekipu Širokog Brijega. Nakon 0:0 u Bakuu, CSKA pobjeđuje u revanšu 2:0, i zakazuje mečeve protiv Glasgow Rangersa za plasman u grupnu fazu. Na Stadionu Lokomotive u Moskvi je pobjedu “Armejcima” (2:1) u prvoj utakmici donio češki reprezentativac Jiří Jarošík, a pogodak Vágnera Lovea na Ibroxu (1:1) osigurao prvi plasman CSKA u grupnu fazu Lige prvaka. Ne treba podsjećati da je “General” Rahimić cijelo vrijeme bio nezamjenjiv član prve postave Crveno-plavih.
U jesen 2004. se CSKA našao u paklenoj H grupi Lige prvaka, u kojoj su bili i branilac naslova Porto, Chelsea novog trenera Josea Mourinha i PSG Vahida Halilhodžića. Moskovska ekipa bila je skoro otpisana uoči posljednjeg kola: CSKA je držao “fenjer” i stigao u Pariz na duel PSG-u koji je pobjedom mogao proći u nokaut-fazu. Međutim, 7. decembra 2004. desilo se čudo na Parku Prinčeva: CSKA pobjeđuje francuskog giganta 3:1, uz “hat-trick” Sergeja Semaka, i osigurava nastavak evropske misije u Kupu UEFA.
Iako je Kup UEFA slabije takmičenje od Lige prvaka, niko nije davao ni promil šanse ekipi CSKA-a u konkurenciji Seville, Valencije, Stuttgarta, Parme, Newcastlea, Benfice, Sportinga, Villarreala… Da stvar bude gora, tokom zimske pauze je Sergej Semak preselio u PSG, Jiří Jarošík u Chelsea, a zbog oštre moskovske zime CSKA je tokom februara i marta domaće utakmice morao igrati u Krasnodaru. No, ponovo se desilo čudo. CSKA glatko izbacuje Benficu u 16-ini finala (2:0 u Krasnodaru, 1:1 u Lisabonu), potom na sličan način i Partizana u osmini finala (1:1 u Beogradu, 2:0 u Krasnodaru).
U aprilu 2005. godine se CSKA vraća u Moskvu, ali ne na svoj nego ponovo na komšijski Stadion Lokomotive. Tamo je u prvoj utakmici četvrtfinala deklasiran francuski Auxerre (4:0), pa je poraz u revanšu (0:2) ostao bez posljedica. U prvoj utakmici polufinala, Rahimić i drugovi su sačuvali 0:0 na Stadionu Ennio Tardini u Parmi. U revanšu su se italijanski “Mljekari” proveli kao bosi po trnju u Moskvi: Golovima Carvalha (2) i Vasilija Berezuckog CSKA pobjeđuje 3:0 i postaje drugi ruski tim koji se plasirao u finale nekog evropskog kupa.
Najveći dotadašnji uspjeh ruskog klupskog fudbala bilo je finale Kupa pobjednika kupova moskovskog Dinama 1972. godine. Evropske kupove za vrijeme SSSR-a osvajali su ukrajinski Dinamo Kijev (dva puta) i gruzijski Dinamo Tbilisi, ali nikada tim iz Rusije. “Grupa smrti” u Ligi prvaka, odlazak dvojice odličnih igrača u zimskoj pauzi, nemogućnost igranja na svom stadionu, da li je još neki peh mogao zadesiti Elvira Rahimića i ekipu CSKA? Jeste… Evropska kuća fudbala je davno odredila da se finale Kupa UEFA za sezonu 2004-05 igra na Estádio José Alvalade u Lisabonu, a plasman u finale je, pored CSKA, izborio i Sporting koji nastupa na tom stadionu!
Na današnji dan prije 20 godina je odigrano veliko finale: “Zebrama” iz Lisabona na megdan je izašao moskovski CSKA, u pokušaju da napravi još jedno čudo. Među 22 fudbalera koji su istrčali na teren, pred 47.085 gledalaca na tribinama i milionima ispred malih ekrana, bio je 29-godišnji Elvir Rahimić, “zadnji vezni” CSKA, igrač za specijalne zadatke, taktičke prekršaje, fudbaler koji je uživao beskrajno povjerenje trenera Valerija Gazajeva. Kada je engleski sudija Graham Poll dao znak za početak finala, krenula je obostrano otvorena igra, koja nije otkrivala da je jedan od finalista domaćin odlučujuće utakmice.
“José Alvalade” je proključao u 28. minutu kada je Rogerio doveo Sporting u vodstvo (1:0), što je bio rezultat s kojim se otišlo na odmor. U nastavku se desilo još jedno čudo u režiji nesalomljive moskovske družine Elvira Rahimića. Igrao se 57. minut kada je Carvalho izveo slobodan udarac, a Aleksej Berezucki bio najviši u skoku i glavom savladao Ricarda (1:1). Samo devet minuta kasnije nova asistencija Carvalha, ovaj put za Žirkova koji pogađa za preokret (1:2). U 74. minute Brazilac Rogério je promašio stopostotnu šansu za izjednačenje, da bi u kontranapadu stigla kazna: Vágner Love je pogodio za konačnih rezultat nakon asistencije, pogađate već, fenomenalnog Carvalha (1:3).
Kada je Poll označio kraj nastalo je neopisivo slavlje fudbalera CSKA, koji su te sezone napravili nekoliko čuda. A u priču o čudima uklapa se i jedan od standardnih prvotimaca Elvir Rahimić. Vojnik CSKA, kako su ga zvali, postao je prvi i jedini Bosanac koji je osvojio Kup UEFA u 38-godišnjoj historiji takmičenja, i to u trenutku kada su ga zaobilazili selektori reprezentacije BiH dok su razni anonimusi dobivali poziv da obuku dres Zmajeva. “General” je ušao u historiju bh. fudbala i armijskog kluba iz Moskve.
Sporting – CSKA 1:3 (1:0)
Lisabon, 18. maj 2005. Stadion José Alvalade. Gledalaca 47.085. Vrijeme sparno, teren pogodan za igru. Sudija: Graham Poll (Engleska). Žuti karton: Pedro Barbosa (Sporting).
Strijelci: 1:0 Rogério (28), 1:1 V. Berezucki (57), 1:2 Žirkov (66), 1:3 Vágner Love (75).
SPORTING: Ricardo, M. Garcia, Beto, Enakarhire, Tello, Rogério (Douala), Fábio Rochemback, Moutinho (Hugo Viana), Pedro Barbosa, Liédson, Ricardo Sá Pinto (Niculae). Trener: José Peseiro.
CSKA: Akinfejev, A. Berezucki, Ignaševič, Žirkov, V. Berezucki, Odiah, Aldonin (Gusev), Rahimić, Daniel Carvalho (Šemberas), Olić (Krasić), Vágner Love. Trener Valerij Gazajev.
